ewa.bulczak stres, zanieczyszczenie powietrza, chemiczne ulepszacze wyzwalają stres oksydacyjny, który ma negatywny wpływ na organizm powodując jego starzenie, stąd substancje zawarte w pożywieniu zmniejszające ten wpływ są pożądane. Dieta przeciwzapalna i prozapalna na pewno wcześniej obiła się Ci o uszy. Odpowiedź na to pytanie daje listę naturalnych antyoksydanty, czyli składników przeciwzapalnych, które pomogą w prewencji raka i hipercholesterolemii
Dieta przeciwzapalna czyli źródła antyoksydantów
Składniki mające właściwości antyoksydacyjne są częściami składowymi żywności. Jednymi ze składników zmniejszających negatywną oksydację są fenolokwasy, do których należą kwasy hydroksycynamonowe, w tym kwas kawowy, który najczęściej tworzy estry z kwasem chinowym, α-hydroksydihydrokawowym i winowym, wskutek czego powstają odpowiednio kwasy: chlorogenowy, rozmarynowy i kawoilowinowy oraz o najwyższych właściwościach antyoksydacyjnych ester fenetylowy kwasu kawowego (CAPE).
Fenolokwasy
Kwasy fenolowe są metabolitami wtórnymi roślin i pełnią funkcje ochronne przed działaniem owadów i mikroorganizmów. Chronią przed utlenianiem lipidów zawartych w owocach, nasionach. Młoda roślina podczas wzrostu i dojrzewania nasion i owoców wymaga większej ochrony, stąd zawartość kwasów fenolowych w młodych roślinach jest większa, natomiast mniejsza jest u roślin dojrzałych. Przekłada się to na właściwości organoleptyczne roślin, które w miarę dojrzewania stają się mniej cierpkie.
Warzywa, owoce i zioła – źródłem antyoksydantów
Źródłem kwasu kawowego są m.in. warzywa strączkowe, kawa, jabłka, ziemniaki, szpinak, sałata, kapusta, oliwa z oliwek, wino, pomidory, a także orzechy, ziarna zbóż, nasiona słonecznika oraz różne owoce. Kwas rozmarynowy jest natomiast składnikiem ziół: rozmarynu i szałwii, goździków, oregano, tymianku, cynamonu, majeranku, kminku, bazylii, kurkumy. Kwas chlorogenowy występuje głównie w ziemniakach, zielonych liściach i owocach kawowca, głogu, karczocha, a także w popularnych warzywach, takich jak: sałata, pomidory, ziemniaki, seler. Natomiast kwas kawoilowinowy to jedna z najrzadziej występujących w przyrodzie pochodnych kwasu kawowego. Kwas ten występuje m.in. w winogronach. Zawartość fenolokwasów w niektórych z owoców podana jest w tabeli poniżej.
Naukowe dowody skuteczności antyoksydantów
Badania wykazały, że spożycie kwasu chlorogenowego jako składnik kawy obniża poziom biomarkera wczesnej fazy stresu oksydacyjnego, a także wpływa na obniżenie poziomu cholesterolu i triacylogliceroli w osoczu o ok. 44 i 58 %, a w wątrobie o 24 % kwas kawowy[i]. Jednocześnie kwasy hydroksycynamonowe chronią frakcję LDL cholesterolu przed zmianami wywołanymi utlenianiem czego skutkiem jest zahamowanie aterogenezy i odkładania się złogów lipidowo-glikoproteinowych (potocznie nazywanych blaszką miażdżycową).
Wykazują równie zdolności do hamowania rozwoju raka i tworzenia się mutagennych związków, takich jak nitrozoaminy, stąd nazywane są inhibitorami chorób nowotworowych. Dzięki właściwościom przeciwutleniającym możliwa jest bowiem neutralizacja chemicznych utleniaczy, wolnych rodników oraz kancerogenów środowiskowych i tym samym niedopuszczenie do uszkodzeń materiału genetycznego[ii].
Dieta przeciwzapalna czyli zalety antyoksydantów
Podsumowując związki fenolowe zawarte w żywności dzięki swoim właściwością:
- chronią organizm przed kancerogenami, mutagenami i chorobami nowotworowymi, a przez to brać udział w leczeniu raka
- chronią przed aterogenezą zmniejszając ilość odkładanej blaszki miażdżycowej
- działają przeciwzapalnie, żółciopędnie i przeciwbakteryjnie (zwłaszcza przeciwko bakteriom Gram dodatnim), antywrzodowo i ochronnie na wątrobę
- stymulują produkcję przeciwciał klasy IgG
[i] J. Kołodziejczyk-Czepas, M. Szejk, A. Pawlak, H M. Ż „Właściwości przeciwutleniające kwasu kawowego i jego pochodnych żywność” Nauka. Technologia. Jakość, 2015, 3 (100), 5 – 17
